ประวัติ มุฮัมมัด อับดุฮ์

ประวัติความเป็นมา

                มุฮัมมัด  อับดุฮ์  บิน  ฮะซัน  ค็อยรุลเลาะห์  เกิดที่อียิปต์ในปี ค.ศ. 1849  และเสียชีวิตที่อียิปต์เช่นกันในปี ค.ศ. 1905  รวมอายุได้  56  ปี 

                ชื่อที่แท้จริงของเขาคือ  มุฮัมมัด  บิน  อับดุฮ์  บิน  ฮะซัน  ค็อยรุลเลาะห์  มุฮัมมัด  อับดุฮ์ นั้น  เมื่อเขายังเยาว์วัยได้เรียนอัลกุรอานกับผู้ปกครองของเขา  และปรากฏว่าเขามีความเฉลียวฉลาดมาตั้งแต่เด็ก  มีรายงานว่า มุฮัมมัด  อับดุฮ์  ท่องจำอัลกุรอานทั้งเล่มได้เมื่ออายุราว 12  ปี  เขาได้ศึกษาต่อทางสายศาสนาที่มัสยิด “อะห์มะดี”ที่ตันตา  และหลังจากนั้นก็ได้เข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัย อัล-อัซฮัร  และขณะที่เขากำลังศึกษาอยู่ที่ อัล-อัซฮัร นั้น  ก็มีผู้นำอิสลามคนหนึ่งมาเยือนอียิปต์  โดยถูกขับมาจากรัฐบาลอัฟฆานิสตาน  ซึ่งก็คือ ญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานี  นั่นเอง

                มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เกิดรักชอบต่อญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานี  ผู้นี้มากจนกล่าวได้ว่าชอบไปที่บ้านพักของเขาเพื่อไปฟังการพูดต่าง ๆ เกี่ยวกับปรัชญา ,  เกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ  หรือ  แผนการปกครอง  และเกี่ยวกับการต่อต้านลัทธิจักรพรรดินิยมเป็นประจำ  ส่วนการศึกษาของเขาในอัล-อัซฮัร  ก็เริ่มถูกรบกวน  จนทำให้ทัศนะหรือความเข้าใจของเขาบิดเบือนไปจากคณาจารย์ในอัล-อัซฮัร

                เขาอ่านหนังสือต่าง ๆ ของมั๊วะตะซีละห์  และหนังสือของกลุ่มผู้ถือเหตุผลในศาสนาอิสลามมากเกินไป  ดังนั้นบรรดาอาจารย์ของเขาในอัล-อัซฮัร  เคยกล่าวหาว่าเขาละทิ้งทัศนะของอัซ-อารีย์และโอนเอียงไปทางทัศนะของมั๊วะตะซีละห์ (ดู มุก็อด  ดิมะห์  ริซาละห์  เตาฮีด  ซึ่งถอดความโดย ฮัจยี  ฟิรเดาซ์  เอ.เอ็น  หน้า 8)

                มุฮัมมัด  อับดุฮ์  จบการศึกษาจาก อัล-อัซฮัร  ในปี 1877  แต่ทว่าในสมองของเขาได้รับอิทธิพลจากวิชาการของญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานี  มากกว่าวิชาการของอัล-อัซฮัร  หลังจากสำเร็จการศึกษาแล้ว  เขาก็ได้เข้าทำงานเป็นบรรณาธิการนิตยสาร “อัล-วะกออิดุล  มัสรียะห์” นอกจากนั้นยังเป็นอาจารย์ในหลาย ๆ  มหาวิทยาลัยของรัฐและเอกชนอีกด้วย  นิตยสาร “อัล-วะกออิดุล  มัสรียะห์” นั้นคือ นิตยสารจากทางการของรัฐบาลอียิปต์  ซึ่งตีพิมพ์เพื่อกระจายข่าวต่าง ๆ ของรัฐบาล  จัดทำขึ้นในปี ค.ศ.1828  โดย  ซุลตาน  มุฮัมมัด  อาลี  

ณ  ตรงนี้เองที่มุฮัมมัด  อับดุฮ์   ได้รับตำแหน่งเป็นบรรณาธิการ (ดู ตารีค  อะดาบุลลุฆอติ้ล  อะรอบียะห์  เขียนโดย  ญูรยี  ซัยดะห์  บทที่ 4  หน้า 52)

ในปี 1879  เขาได้ถูกรัฐบาลสั่งปลดออกจากตำแหน่งอาจารย์เพราะรัฐบาลอียิปต์กล่าวหาว่า  แบบฉบับหรือหลักคำสอนของมุฮัมมัด  อับดุฮ์  ในเรื่องศาสนานั้น  แตกต่างไปจากหลักคำสอนที่ประชาชนอียิปต์ยึดถืออยู่ในขณะนั้น  หลังจากหน้าที่การเป็นอาจารย์ของเขาถูกถอนออกแล้ว ดังนั้นหน้าที่ของมุฮัมมัด  อับดุฮ์  จึงเหลือเพียงแค่เป็นบรรณาธิการนิตยสาร “ อัล-วะกออิดุล  มัสริยะห์” เท่านั้น

มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เป็นผู้ที่แข็งขันอยู่ในพรรคของ อัล-ฮิซบุล  วะตอนี  อัล-มิสรี (พรรคชาติ อียิปต์)  อันมีคำจูงใจเป็นภาษิตประจำพรรคว่า “อียิปต์เพื่ออียิปต์”  มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เป็นหัวเรี่ยวหัวแรงที่แข็งขันต่อพรรคมาโดยตลอด  นับตั้งแต่เริ่มก่อตั้งพรรคจนกระทั่งถูกรัฐบาลอียิปต์สั่งยุบพรรคไป (ดู มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เขียนโดยมุฮัมมัด  อัล-อักก๊อด  หน้า 129)

จากนั้นไม่นานนัก  รัฐบาลอียิปต์ก็ได้ขับมุฮัมมัด  อับดุฮ์  ออกจากอียิปต์หลังจากที่ได้ถูกจำคุกเป็นเวลา  3  เดือนเต็ม  ในข้อหามีส่วนร่วมการปฏิวัติที่ล้มเหลวของ อะรอบี  ปาชา  จากนั้นมุฮัมมัด  อับดุฮ์  จึงได้ไปอยู่ที่เบรุต (เลบานอน)  ขณะที่อยู่ที่เบรุตนั้น  เขาก็ได้เข้าเป็นอาจารย์สอนในวิทยาลัย “ซุลตอนียะห์”  เป็นอาจารย์สอนวิชาเตาฮีด

หนังสือเล่มนี้ที่ชื่อ “ ริชาลาตุล  เตาฮีด” เป็นหนังสือที่ได้มาจากการสอนของท่านมุฮัมมัด  อับดุฮในเรือนวิทยาลัยหลังนั้น  พร้อมทั้งยังได้ถูกใช้เป็นตำราในสถานศึกษาชั้นสูงทั่วๆไปด้วย  ได้ผ่านการปรับปรุงจากศิษย์ของเขาคนหนึ่งชื่อ  เชค  มุฮัมมัด  รอชิด  ริดอ (เสียชีวิตไปในปี  ค.ศ. 1935)

                มุฮัมมัด  อับดุฮ์  ใช้ชีวิตอยู่ในเบรุตประมาณ  3  ปี  จากนั้นอาจารย์ของเขาคนหนึ่งที่ชื่อ   ญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานีก็ได้เรียกตัวเขาไปยังปารีส  เพื่อไปร่วมจัดทำนิตยสาร  “อัล-อุรวาตุล       วุตกอ”   ชะตาของมุฮัมมัด  อับดุฮ์  นับว่าดีกว่าชะตาของ ญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานี .

                หลังจากรัฐบาลฝรั่งเศสได้สั่งปิดนิตยสารดังกล่าวแล้ว  ญะมาลุดดีน  อัล-อัฟฆานีก็ได้ถูกขับไล่ออกจากประเทศฝรั่งเศษ  ส่วนุฮัมมัด  อับดุฮ์  ได้รับอนุญาตจากรัฐบาลอียีปต์  โดยอำนาจจากซุลตานอับบาส  เฮลมี  ให้กลับไปยังประทศอีกครั้ง

                เมื่อได้เดินทางไปยังอียิปต์แล้ว  เขาก็ได้ถูกแต่งตั้งให้เป็น “มุฟตี” (มุฟตี  ริยาริล  มัสรียะฮ์)  มีหน้าที่คอยให้คำปรึกษาแนะนำแก่  ซุลตานอียิปต์ในเรื่องที่เกี่ยวกับศาสนา

                หลังจากนั้นก็ไม่นาน มุฮัมมัด อับดุฮ์  ก็ได้ถูกเลือกและถูกแต่งตั้งให้เป็นสมาชิกสภาแทนราษฎรอียิปต์  พร้อมทั้งยังได้เป็นประธานกรรมมิการ  ซึ่งคอยเป็นตัวเชื่อมหรือประสานกันระหว่างรัฐบาลกับผู้แทนราษฎรอีกด้วย

                เขาเป็นนักการเมืองคนหนึ่ง  และผลงานทางการเมืองของเขามีมากกว่าวิชาด้านด้านศาสนา  อาจจะเป็นเพราะเหตุนี้เองที่ทำให้เขาไม่ค่อยได้เขียนหนังสือด้านศาสนา  ไม่ว่าจะเป็นหนังสือฟิกฮฺ  หะดิษ  และอื่นๆ ก็ตาม

                 แนวคิดหรือความเข้าใจของเขา

·       ต่อต้านมัซฮับทั้ง 4

·       เรียกร้องเชิญชวนให้กลับไปสู่อัล-กุรอ่าน  และอัซ-ซุนนะห์

·       เรียกร้องให้ทุกคนทำการอิญติฮาด (วินิฉัยปัญหาศาสนาที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน)

·       ต่อต้านอะกีดะห์ยะบารหรือญะบารียะห์

·       ต่อต้านกีตาบฟิกฮ์  โดยเฉพาะกิตาบฟิกฮ์ มุตะอัคคีรีน (ชนรุ่นหลัง)

·       ฟื้นฟูบรรดาหนังสือที่เข้าใจว่าเป็นมรดกอันเก่าแก่

·       ถือว่าการศึกษาวิชาเตาฮีดตามแบบฉบับของอะห์ลิซซุนนะวัล-ญะมาอะฮ์นั้นไม่มีประโยชน์สำหรับหารยึดถือ  แต่สามารถศึกษาได้เพื่อการลับสมองเท่านั้น  เตาฮีด                 (การให้เอกภาพ) ที่ดีก็คือ  ทำความเชื่อมั่นแก่มนุษย์ตามที่ระบุอยู่ในอัรกุรอ่าน

·       คลางแคลงต่อหะดิษที่ว่า “จะแตกออกเป็น 73 จำพวก”

·       ให้เสรีภาพต่อสติปัญญาและความคิดของมนุษย์อย่างเต็มที่

·       ให้ความเข้าใจในศาสนาตามทัศนะของซะลัฟ

·       ปรับปรุงแก้ไขคุณภาพของภาษาอาหรับ

·       และอื่น ๆ  (ซึ่งทั้งหมดผู้เขียนได้คัดมาจากหนังสือหลาย ๆ เล่ม  และคัดมาจากหนังสือ อัล-ฟิกรุล  อิสลามมิล  หะดิษ  เขียนโดย  ด็อกเตอร์  มุฮัมมัด  อัลบาฮี  หน้า 91-148

                 ผลงานของอับดุฮฺ

                หนังสือที่มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เขียนขึ้นนั้นมีเพียง  3  เล่ม  คือ

                1.  ริชาลาตุล  เตาฮีด

                2.  ตัฟซี  ยุช  อัมมา

                3.  อัล-อิสลาม  วัน-นัสรอนี

                ส่วนหนังสือตัฟซีรอันเป็นที่เลื่องลือชื่อ “ตัฟซีร  มุฮัมมัด  อับดุฮ์”  นั้นไม่ได้เขียนโดยมุฮัมมัด  อับดุฮ์  แต่เขียนขึ้นโดยศิษย์ของท่านคนหนึ่งชื่อ  เชค  มุฮัมมัด  รอชิด  ริดอ  (เสียชีวิตปี  ค.ศ. 1935)

ฉะนั้น  จึงถือเป็นการไม่ลงตัวหากมุฮัมมัด  อับดุฮ์ถูกขนานนามหรือถูกให้ชื่อว่า  “อัล-อุซตาซ  อัล-อิหม่าม”  เทียบเคียงจากอูลามะอฺ ปริญญาบัตรจากอัล-อัซฮัร  เช่น  เชค  อะนู  ฮะญัร  อัล-ฮัยตามี (ผู้แต่งหนังสือฟิกฮฺ  ตุฮฟะตุล  มุฮ์ตัญ) เชค  ซาการียา  อัล-อันศอรีย์ (ผู้แต่งหนังฟิกฮ  มินฮาญุต  ตูลับ  ซาเราะห์  ฟะตุล  วาฮาบ)  และเชค  ซัรกอวีย์ (ผู้แต่งหนังเตาฮีด  ซาเราะห์  ซานุซี)

ไม่เคยนึกคิดเลยว่า  มุฮัมมัด  อับดุฮ์  จะเอาวิญญาณแห่งความคิดสมัยใหม่ในศาสนาเข้าไปยังในสังคมอิสลาม  ได้อย่างนุ่มนวลและเฉียบแหลม  โดยร่วมกันกับศิษย์ของเขาชื่อ  มุฮัมมัด  รอชีด  ริดอ  ด้วยการใช้สื่อผ่านทางวารสารอัล-มะนาร

ผลของความคิดสมัยใหม่ในศาสนานั้น  จะดีหรือไม่ประการใดผู้เขียนไม่ทราบ  แต่หน้าที่ความรับผิดชอบส่วนใหญ่ต้องตกอยู่บนบ่าของ มุฮัมมัด  อับดุฮ์อย่างแน่นอน .

อะห์หมัด  อามีนผู้เขียนที่โด่งดัง  ในอียิปต์ที่แต่งหนังสือ  “ซุอามาอุล  อิสลาม”  ได้ระบุในหนังสือของเขาหน้า  121  ว่า  ซัยยิด  อะห์หมัดคนในอินเดียนั้นคล้ายคลึงกันกับมุฮัมมัด  อับดุฮ์  ในอียิปต์  ทั้งสองเป็นผู้ทีความคิดสมัยใหม่ในศาสนา  และทั้งสองก็แนะนำให้ “ประนีประนอม”  กับรัฐบาลอังกฤษผู้ครอบครองเมืองขึ้น  นอกจากนั้นแล้วทั้งสองยังได้ให้ทัศนะว่า  อังกฤษมีความแข็งแกร่งมากทั้งทางน้ำและทางบก  ซึ่งอินเดียและอียิปต์ไม่สามารถสู้รบปรบมือได้เลย  แต่ถ้าประชาชาติอิสลามสามารถเป็นน้ำหนึ่งอันเดียวกันได้  บางทีก็อาจจะสามารถต่อกรกับอังกฤษได้  กว่าจะเป็นน้ำหนึ่งอันเดียวกันได้อย่างไร  หากประชาชาติอิสลามยังจมปลักอยู่กับความโง่เขลา  อีกทั้งบรรดาราชาแห่งอิสลามก็ยังไม่ได้เป็นที่เชื่อมั่นได้  ดังนั้นทางที่ดีเราควรอ่อนข้อหรือประนีประนอมกับอังกฤษและตักตวงผลประโยชน์ที่เหมาะที่ควรจากพวกเขา”  .

ดร. มุฮัมมัด  อัล-บาฮี  นักเขียนผู้รักชอบในตัวของมุฮัมมัด  อับดุฮ์ได้เขียนบทความโต้ตอบมุฮัมมัด  อามีน  ไว้ในหนังสือ “อัล-ฟิกรุล  อิสลามิล  ฮะดีษ”  หน้า  150  ว่า

“ บางทีอุซตาซอะห์หมัด  อะมีนมีทัศนะว่า  ไมตรีจิตของมุฮัมมัด  อับดุฮ์ที่ได้หยิบยื่นให้กับลอด  โครเมอร์เป็นการประจบประแจงของมุฮัมมัด  อับดุฮ์ที่มีอังกฤษ  แต่ความจริงมิได้เป็นนั้น  มุฮัมมัด  อับดุฮ์สัมผัสมือกับอังกฤษก็เพื่อปกป้องตนเองให้พ้นจากแรงกดดันของซุลตาน  อับบาสที่ 2 และด้วยวิธีการดังกล่าวนั้นทำให้เขานั้นสามารถบรรลุถึงเป้าหมายได้  ซึ่งก็คือการปฏิรูปอัล-อัซฮัร

จนกระทั่งถึงปัจจุบันนี้  บรรดาอูลามะอฺอัล-อัซฮัรก็ยังไม่ค่อยจะยอมรับกับการปฏิรูปอัล-อัซฮัรตามข้อเสนอหรือข้อแนะนำของ มุฮัมมัด อับดุฮ์  เพราะบรรดาอูลมะอเหล่านั้นยังคงคลางแคลงต่อศาสนาของมุฮัมมัด อับดุฮ์  และหนังสือตัฟซีรที่ชื่อ  ตัฟซีร  มุฮัมมัด  อับดุฮฺ  หรือ “ตัฟซีร  อัล-มะนาร”  นั้นก็ยังไม่ค่อยเป็นที่ยอมรับและยังไม่ได้นำมาสอนกันในอัล-อัซฮัร (ดู ฟิกฮ์รุล  อิสลามิล  ฮะดีษ  หน้า 146)

ปัจจุบันนี้อัล-อัซฮัร  ได้มีการสอนวิชาฟิกซ์ของมัซฮับทั้งสี่  แม้ว่าแต่ก่อนเคยถูกมุฮัมมัด  อับดุฮ์ต่อต้านก็ตาม

สมควรที่ผู้อ่านจะต้องทราบกัน ณ ตรงนี้ว่า  มุฮัมมัด  อับดุฮ์  นั้นเป็นผู้ที่ชำนาญด้านการขี่ม้า  เขาใช้ม้าเป็นพาหนะในการเดินทางไปในทุกหนแห่ง  ถึงแม้จะไปยังสถานที่ต่าง ๆ ของทางราชการก็ตาม  นอกจากนั้นแล้วเขายังเป็นผู้ที่ชอบการกีฬาด้วย  เขาเคยขี่ม้าไปยังอัสวานเพื่อไปชมการแข่งวอลเล่ย์บอล (ดู มุฮัมมัด  อับดุฮ์  เขียนโดยมุฮัมมัด  อับบาส  อัล-อักก๊อด  หน้า 222)

มุฮัมมัด  อับดุฮ์เสียชีวิตที่อิยิปต์ในปี 1905